Cách dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

Cách dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

Lây truyền HIV từ mẹ sang con (MTCT – Mother-To-Child Transmission) là con đường lây nhiễm phổ biến ở trẻ em, có thể xảy ra trong ba giai đoạn: khi mang thai, trong lúc sinh và trong quá trình cho con bú. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học, đặc biệt là các phác đồ điều trị kháng virus (ARV), nguy cơ lây truyền có thể được giảm xuống dưới 2% nếu người mẹ được phát hiện và điều trị kịp thời.

Phát hiện sớm: xét nghiệm HIV trong thai kỳ

Xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Phụ nữ mang thai nên được xét nghiệm HIV ngay từ lần khám thai đầu tiên. Nếu kết quả âm tính nhưng có nguy cơ cao (bạn tình nhiễm HIV, quan hệ không an toàn, sử dụng ma túy…), cần xét nghiệm lại sau 3 tháng.

Phát hiện sớm giúp can thiệp điều trị kịp thời, giảm đáng kể khả năng lây truyền sang thai nhi.

Điều trị ARV sớm cho mẹ bầu nhiễm HIV

Nếu thai phụ được chẩn đoán nhiễm HIV, cần bắt đầu điều trị ARV càng sớm càng tốt, không phụ thuộc vào tuổi thai hay mức độ bệnh. Việc sử dụng thuốc kháng virus giúp ức chế sự nhân lên của HIV trong cơ thể, làm giảm tải lượng virus về mức không phát hiện được, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm cho con.

Phác đồ điều trị thường được sử dụng hiện nay là TLD (Tenofovir + Lamivudine + Dolutegravir), với liều uống một lần mỗi ngày. Thai phụ cần tuân thủ đúng thời gian uống thuốc, không bỏ liều để đảm bảo hiệu quả điều trị.

Lựa chọn phương pháp sinh phù hợp

Tùy thuộc vào tải lượng virus của mẹ trong giai đoạn cuối thai kỳ, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp sinh an toàn. Nếu tải lượng virus dưới 1000 copies/mL và không có chỉ định sản khoa đặc biệt, mẹ có thể sinh thường. Nếu tải lượng virus cao, sinh mổ chủ động có thể được chỉ định để hạn chế tiếp xúc giữa bé và dịch cơ thể của mẹ trong quá trình sinh.

Điều trị dự phòng cho trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm HIV sẽ được uống thuốc ARV dự phòng trong vòng 6 giờ đầu sau sinh, kéo dài từ 4 đến 6 tuần tùy từng trường hợp. Việc điều trị này giúp tiêu diệt virus có thể đã xâm nhập vào cơ thể trẻ trước khi virus kịp nhân lên và phát triển.

Trẻ sẽ được theo dõi và làm xét nghiệm HIV theo các mốc thời gian: 6 tuần tuổi, 18 tháng tuổi và sau khi kết thúc hoàn toàn giai đoạn bú mẹ.

Hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng phụ nữ nhiễm HIV đang điều trị ARV hiệu quả và có tải lượng virus không phát hiện được có thể cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sau 6 tháng, nên kết hợp ăn dặm và cai sữa dứt điểm khi bé đủ 12 tháng tuổi.

Nếu không kiểm soát được tải lượng virus, mẹ nên nuôi con hoàn toàn bằng sữa công thức, với điều kiện bảo đảm nguồn nước sạch, điều kiện vệ sinh và kinh tế đủ để thực hiện nuôi nhân tạo an toàn.

Theo dõi và tư vấn liên tục trong suốt thai kỳ

Bà mẹ nhiễm HIV cần được theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ và sau sinh. Việc được tư vấn đúng về dinh dưỡng, dùng thuốc, chăm sóc bản thân và bé sẽ giúp quá trình dự phòng đạt hiệu quả cao nhất. Đồng thời, bạn tình của người mẹ cũng nên được xét nghiệm và hỗ trợ điều trị nếu cần.

Việc dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con hoàn toàn khả thi nếu người mẹ được xét nghiệm sớm, tuân thủ điều trị ARV đầy đủ, chọn phương pháp sinh phù hợp và chăm sóc bé đúng cách